Ostatnią miesiączkę w życiu kobiety nazywamy menopauzą.

Najczęściej występuje ona między 45 a 55 rokiem życia.

Okres kilku ostatnich lat poprzedzających ostatnią miesiączkę nazywamy premenopauzą, okresem przejściowym lub klimakterium.

W tym czasie czynność jajników stopniowo wygasa, pęcherzyki coraz rzadziej dojrzewają, przestaje dochodzić do owulacji. Cykle stają się nieregularne: mogą się wydłużać lub skracać.

Faza estrogenowa często wydłuża się ze względu na kilkakrotne, nieefektywne podejścia do owulacji. W takim cyklu może pojawiać się kilka łat śluzu. Mogą występować plamienia i krwawienia śródcykliczne (więcej na ten temat znajdziesz tutaj). Może zmienić się też ilość i jakość obserwowanego śluzu. Warto wtedy zastosować postępowanie charakterystyczne dla cyklów nieregularnych (więcej na ten temat tutaj).

Do wyznaczania wieczorów niepłodności w okresie premenopauzy, w wydłużonej fazie niższych temperatur stosujemy regułę szczytu, taką samą, jak po porodzie. Została ona szczegółowo omówiona w zakładce okres poporodowy. Stosowanie reguły szczytu można zacząć po czterdziestym roku życia, jeśli cykle zaczynają być nieregularne. Pomocne może być badanie szyjki macicy.

Jeśli jednak po kolejnym szczycie wreszcie temperatura wzrośnie, zawieszamy do następnego cyklu stosowanie reguły szczytu i w zwykły sposób wyznaczamy koniec okresu płodności i początek niepłodności bezwzględnej. W okresie premanopauzy faza progesteronowa często bywa skrócona ze względu na słabe ciałko żółte.

1 . Należy zwracać szczególną uwagę na obserwacje śluzu . Pomocne w tym może być badanie szyjki macicy. Zdarza się, że przestaje się pojawiać śluz dobrej jakości, występuje wyłącznie śluz gorszej jakości.

Sposoby na poprawę jakości śluzu zostały opisane w zakładce [Planowanie poczęcia]. Mogą one być przydatne, bo likwidują przy okazji dokuczliwą suchość oczu, nosa i gardła.

2. Koniecznie trzeba cały czas mierzyć temperaturę . Bez tego nie można rozstrzygnąć czy występujące krwawienie jest miesiączką czy krwawieniem śródcyklicznym, ani rozpoznać cyklu bezmiesiączkowego. 

Krwawienie śródcykliczne(link) jest okresem możliwej płodności. Miesiączką jest tylko to krwawienie, które poprzedzają minimum 3 lub 4 wyższe temperatury po dniu szczytu, pozwalające wyznaczyć koniec okresu płodności (według reguł metody Rötzera). 

Cykl bezmiesiączkowy (link) rozpoczyna się spadkiem temperatury, miesiączka nie występuje, czasem jest minimalne plamienie.

3. W premanopauzie, w fazie niższych temperatur, temperatura może oscylować, w fazie wyższych temperatur wznosi się na wyższy, właściwy dla danej kobiety poziom (prof. Rötzer powtarzał, że kobieta powinna znać poziom swoich wyższych temperatur).

W czasie premenopauzy praca jajników stopniowo wygasa. Ponieważ jajniki coraz słabiej reagują na hormonalne sygnały przysadki mózgowej, to ta zaczyna wołać jeszcze głośniej "jajniki do roboty", wydzielając do krwi coraz więcej FSH (hormon stymulujący pęcherzyki jajnikowe).

Przy coraz wyższym poziomie FSH niekoniecznie jednak dochodzi do dojrzewania pęcherzyków i produkcji estrogenów. Dlatego przez wiele dni może nie być wzrostu temperatury, fazy ze śluzem pojawiają się coraz rzadziej, a w końcu znikają.

W takiej sytuacji rodzi się pytanie jak długo należy jeszcze wypatrywać objawów płodności?

Można to rozstrzygnąć za pomocą badania hormonu FSH. Jeśli 3-krotne badanie poziomu FSH we krwi kobiety ( wykonywane co miesiąc) wykaże wartości około 100, to jest ona niepłodna. Taki wynik oznacza, że jajniki są głuche na głos przysadki, przysadka nie jest w stanie pobudzić pęcherzyków do wzrostu i produkcji estrogenów. Funkcja jajników wygasła, pęcherzyki nie dojrzewają , nie może dojść do owulacji i poczęcia dziecka.

W tym okresie, a najlepiej jeszcze wcześniej, należy zadbać o zrównoważona dietę, odpoczynek i odpowiednią ilość ruchu.

Właśnie wtedy na skutek niedoboru estrogenów może zacząć się uciekanie wapnia z kości, co w okresie późniejszym może doprowadzić do osteoporozy. Codzienny ruch, o którym warto pamiętać, sprzyja utrzymaniu gęstości kości.

Oprócz tego istotny jest prawidłowy pozom wapnia i magnezu. Przed wyrównaniem niedoborów wapnia trzeba zawsze najpierw wyrównać niedostatek magnezu, a potem przyjmować oba biopierwiastki (najlepiej w formie dobrze przyswajalnych chelatów) z odpowiednimi witaminami. Najpierw należy jednak zreformować dietę tak, by była w niej odpowiednia ilość wapnia w równowadze z fosforem.

W dolegliwościach menopauzalnych (także przy zagrożeniu osteoporozą) korzystnie działa Maca. (Uwaga!) Macę stosuje się zarówno w meno, jak i w andropauzie. W Stanach Zjednoczonych wielu lekarzy zaleca ją jako alternatywę hormonalnej terapii zastępczej.

Szczególnie cenny jest też olej lniany budwigowy, który jest surowcem do produkcji neuroprzekaźników i dzięki temu działa przeciwdepresyjnie i antystresowo. Szczegóły stosowania znajdują się tutaj(link).

Ze środków ziołowych w łagodzeniu dolegliwości tego okresu bardzo przydatne może być przyjmowanie przetworów z krwawnika i szałwii.

Herbatka z krwawnika - według Marii Treben autorki publikacji "Apteka Pana Boga"- pomaga unikać stanów wewnętrznego niepokoju i likwiduje uderzenia krwi do głowy, którym towarzyszą bóle głowy, a nalewka z szałwii zmniejsza nadmierną potliwość.